Ο νόμος για την εθελούσια αποκάλυψη κεφαλαίων που είναι προς ψήφιση είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τους φορολογούμενους, ασχέτως αν οι συντελεστές του είναι ουσιωδώς υψηλοί με αποτέλεσμα αρκετοί, δικαιολογημένα να αποθαρρυνθούν καθότι εκκρεμεί η κρίση επί σημαντικών ζητημάτων που απασχολούν τους φορολογούμενους (π.χ. παραγραφή, χρεοπιστώσεις μετρητών ανά έτος κ.ο.κ.). Ωστόσο πρέπει να αντιληφθούν όλοι τι προβλέπει, πως μπορεί κανείς να κάνει χρήση των ευεργετικών διατάξεών του, και τι θα πρέπει να σταθμιστεί από τους φορολογουμένους και ειδικότερα:
Πρώτον
Πρόκειται για τροποποιητικές (ή αρχικές) δηλώσεις του παρελθόντος, ή υποβολή δηλώσεων που δεν έχουν ποτέ υποβληθεί. Δεν είναι δηλαδή «επαναπατρισμός κεφαλαίων» εξωτερικού, όπως στο παρελθόν όπου μπορούσε κάποιος να δηλώσει τα χρήματα που είχε στην αλλοδαπή ανεξαρτήτως του χρόνου προέλευσής τους (πρακτικά λειτουργούσε ο επαναπατρισμός ως «φορολογικό capital buffer» για το παρελθόν), και να τα νομιμοποιήσει.
Είναι τροποποιητική (ή υποβολή αρχικής) δήλωση συγκεκριμένου έτους, όπου θα πρέπει να πληρωθεί Χ φόρος, και να υπολογιστούν ευεργετικώς οι προσαυξήσεις κατά τις προβλέψεις του νόμου. Σημειώνουμε ότι με το συμβατικό καθεστώς, οι πρασαξήσεις είναι 1% το μήνα, με ανώτατο όριο το 120% επί του ποσού του φόρου.
Δεύτερον
Το γεγονός ότι πρόκειται για τροποποιητική δήλωση αυξάνει την πολυπλοκότητα χρήσης του εργαλείου αυτού. Εν γένει στις τροποποιητικές δηλώσεις πρέπει να προσκομίζονται παραστατικά που να δικαιολογούν τα δεδομένα της τροποποιητκής δήλωσης. Επομένως, αν αφορά δήλωση φόρου εισοδήματος (από γνωστή ή άγνωστη αιτία) ο φορολογούμενος θα πρέπει να έχει ανά χείρας του τις τραπεζικές πιστώσεις που αποσκοπεί να δικαιολογήσει. Γιατί π.χ. μπορεί να έχουν πιστωθεί στο λογαριασμό του ένα έτος 100.000 ευρώ, όμως εξ αυτών μόνο τα 40.000 ευρώ να είναι νέα χρήματα (και άρα να χρήζουν φορολογικής επιβάρυνσης), ενώ τα 60.000 ευρώ να είναι από άλλη πηγή που δεν χρήζει φορολόγησης (π.χ. μερίσματα, repos, ρευστοποίηση χαρτοφυλακίου, επανακαταθέσεις κ.ο.κ.).
Αντιστοίχως πρέπει να γίνει κατανοητό το εξής: Ενδεχομένως στα πλαίσια αιτήματος παροχής πληροφοριών ή σημειώματος διαπιστώσεων η Φορολογική Αρχή να θεωρεί ότι πρωτογενείς καταθέσεις (και άρα αποκρυβείσα φορολογητέα ύλη) είναι 100.000 ευρώ, ενώ ο φορολογούμενος να θεωρεί ότι τα 30.000 ευρώ είναι μόνον η αποκρυβείσα ύλη και τα υπόλοιπα δικαιολογούνται. Θα δηλώσει λοιπόν ο φορολογούμενος τα 30.000 ευρώ (έχοντας τα παραστατικά για τις επίμαχες πιστώσεις), θα προσκομίσει τις δηλώσεις στον έλεγχο, και η Φορολογική Αρχή θα πρέπει να λάβει υπόψιν τις δηλώσεις μόνο κατά το μέρος που αφορά τις συγκεκριμένες 30.000 ευρώ (και όχι εν γένει ανά έτος).
Εξ αυτού του λόγου οι φορολογούμενοι που σήμερα δεν γνωρίζουν ότι ελέγχονται (άλλα έχει εκδοθεί εντολή ελέγχου και θα ελεγχθούν), θα πρέπει να κάνουν ιδιαίτερη έρευνα από μόνοι τους στους λογαριασμούς τους ώστε να διαπιστώσουν στους επόμενους λίγους μήνες αν, για ποιο έτος και για τι πόσο θα πρέπει να κάνουν εθελούσια δήλωση αποκάλυψης.
Τρίτον
Η δήλωση εθελούσιας αποκάλυψης δεν αφορά μόνο τη φορολογία εισοδήματος, αλλά κάθε φόρο, τέλος ή εισφορά. Π.χ. Εθελούσια αποκάλυψη μπορεί να γίνει:
α) στο φόρο μεταβίβασης κινητών ή ακινήτων, στο φόρο εισοδήματος, ΦΑΠ, ΦΠΑ, Φ.Μ.Υ. κλπ
β) στο τέλος χαρτοσήμου δανείων, ταμειακών διευκολύνσεων, λοιπών συμβάσεων, κλπ
γ) στην εισφορά αλληλεγγύης κ.λπ.
Τέταρτον
Η δήλωση εθελούσιας αποκάλυψης δεν αφορά μόνον τα φυσικά πρόσωπα αλλά και τα νομικά. Προσοχή όμως: αν υποβάλει δια της εθελουσίας ένα νομικό πρόσωπο τροποποιητική δήλωση φορολογίας εισοδήματος (και υπάγεται ως δραστηριότητα στο ΦΠΑ), θα πρέπει να υποβάλει και δήλωση ΦΠΑ, ειδάλλως θα του βεβαιωθεί ο ΦΠΑ με όλες τις προσαυξήσεις και τα πρόστιμα εξ αρχής.
Πέμπτον
Σημαντικό να σημειωθεί είναι ότι για εταιρίες που θα υποβάλλουν δηλώσεις εισοδήματος (ή και ΦΠΑ), απαλλάσσονται των τυχόν προστίμων ΚΒΣ, τα οποία είναι υπέρογκα (και παράλογα ενδεχομένως, πλην όμως υπαρκτά). Επομένως με την υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος στα πλαίσια της εθελουσίας, τερματίζει και την επιβολή τυχόν προστίμου Κ.Β.Σ.
Έκτον
Απαιτείται εξαιρετική προσοχή σε ποια έτη θα γίνει τροποποιητική δήλωση. Με δεδομένο ότι ανάλογα με το έτος, διαφοροποιείται ο συντελεστής της προσαύξηςσης του φόρου, αν ένας φορολογούμενος έχει το 2008 στους τραπεζικούς του λογαριασμούς 300.000 ευρώ, θα πρέπει να εντοπιστούν τα εξής:
α) πως «χτίστηκε» αυτό το ποσό, δηλαδή αν είναι πρωτογενή χρήματα που πιστώθηκαν το 2008 στους λογαριασμούς του, ή σταδιακά από τα προηγούμενα έτη έχει σιγά – σιγά συγκεντρωθεί το ποσό
β) αν συμβαίνει το β’ εδάφιο του υπό α), θα πρέπει να εντοπιστεί ποια έτη πρωτογενώς πιστώθηκαν ποια ποσά, και να γίνουν εθελουσίως τροποποιητικές για τα συγκεκριμένα έτη και ποσά διαδοχικά
γ) αν υπάρχουν υπεραξίες κεφαλαίου (από διαχείριση χαρτοφυλακίου – μετοχές κλπ), θα πρέπει να αφαιρεθούν αυτές οι υπεραξίες από το εισόδημα, καθότι έχουν μηδενική φορολόγηση και θα δηλωθούν σε διαφορετικό κωδικό της δήλωσης (εκτός αν είναι εξωτερικού όπου ισχύουν αναλόγως του προϊόντος και της χώρας που τηρείται διαφορετικοί συντελεστές). Μόνο τα πρωτογενή εισοδήματα θα πρέπει να δηλωθούν, και υποβληθούν σε φόρο εισοδήματος, όχι τα τραπεζικά υπόλοιπα εκάστοτε χρήσης.
Δηλαδή δεν μπορει να νομιμοποιηθεί «απλώς» το τραπεζικό υπόλοιπο στο τέλος μίας χρήσης.
Έβδομον
Από τη δημοσίευση του νόμου (που ακόμα δεν έχει γίνει αλλά αναμένεται να γίνει άμεσα, σίγουρα, εντός του 2016), για έναν μήνα δεν θα μπορούν να εκδίδουν οριστικές πράξεις βεβαίωσης φόρων οι φορολογικές αρχές.
Πρακτικά εντός αυτού του μήνα όσοι φορολογούμενοι έχουν ήδη λάβει προσωρινές βεβαιώσεις φόρων/σημειώματα διαπιστώσεις, θα πρέπει να προβούν, κατά το μέρος που επιθυμούν, σε εθελούσιες δηλώσεις φόρων, ώστε να ληφθούν υπόψιν από τις Φορολογικές αρχές κατά την έκδοση των οριστικών πράξεων. Η προθεσμία αυτή είναι ανελαστική, και ήδη, ασχέτως αν δεν έχει ψηφιστεί ακόμα το νομοσχέδιο, οι φορολογικές αρχές έχουν σταματήσει την έκδοση οριστικών πράξεων βεβαιώσεων προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα στους φορολογούμενους όπως προβούν σε τροποποιητικές δηλώσεις δια της εθελουσίας.
Όγδοον
Με το σημερινό νομοσχέδιο, όπως έχει κατατεθεί προς ψήφιση, δεν δύνανται να κάνουν εθελούσια αποκάλυψη όσοι φορολογούμενοι τους έχουν κοινοποιηθεί οριστικές βεβαιώσεις φόρων, και συνακολούθως όσων οι υποθέσεις εκκρεμούν στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών ή στα Δικαστήρια.
Αυτό είναι στρεβλό, καθότι όλοι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να κάνουν εθελοντική αποκάλυψη (με την όποια προσαύξηση επιπλέον κρίνει το κράτος ότι πρέπει να έχουν), να δηλώσουν τυχόν αποκρυβείσα φορολογητέα ύλη, ώστε να μην συνεχίσουν να κρύβονται στο μέλλον από το περιουσιολόγιο και να περαιωθούν οι υποθέσεις τους. Ευχόμαστε να αλλάξει αυτό μέχρι την ψήφιση του νομοσχεδίου καθότι δεν είναι λογικό, και μόνον ως ακούσια παράλειψη μπορεί να γίνει κατανοητό.
Ένατον
Η διαδικασία αυτή της εθελούσιας αποκάλυψης πρακτικά παρακάμπτει τον κανόνα που έχει θεσπιστεί με το αρ. 19 του ν. 4174/2013, το οποίο ορίζει ότι δεν μπορούν να υποβληθούν φορολογικές δηλώσεις (αρχικές ή τροποποιητικές) από φορολογούμενους για τους οποίους έχει εκδοθεί εντολή ελέγχου.
Το ζήτημα αυτό είναι μείζον, και σε πολλές περιπτώσεις θα υπάρξουν στρεβλώσεις, καθότι διάφορες φορολογίες έχουν ευνοϊκό συντελεστή αν υποβληθούν σήμερα (π.χ. δήλωση δια διόρθωση αξίας ακινήτου και καταβολή του υπολοίπου του φόρου μεταβάιβασης σήμερα θα είχε 3% φορολογία επί της αποκρυβείσας αξίας) με το αν γίνει τροποποιητική δήλωση για το έτος εκείνο που αφορούν (10% επι της αποκρυβείσας στο έτος της μεταβίβασης). Όμως μπορεί σήμερα να έχει πρόβλημα στην υποβολή δήλωσης ο φορολογούμενος γιατί έχει εκδοθεί εντολή ελέγχου, επομένως πρέπει να ρυθμιστεί τί μπορεί να πράξει.
Δέκατον
Δεν τερματίζεται το ζήτημα του πόθεν έσχες με την εθελούσια αποκάλυψη, έτσι όπως έχει κατατεθεί σήμερα προς ψήφιση. Δηλαδή κατόπιν της υποβολής των τροποποιητικών δηλώσεων, μπορεί η Εφορία να ελέγξει την πηγή προέλευσης των εισοδημάτων, ώστε να κρίνει. Για παράδειγμα:
Α) αν τα εισοδήματα αποκτήθηκαν προγενέστερα (και άρα θα είχαν μεγαλύτερο συντελεστή και θα απορρίψουν -ολοκληρωτικά προφανώς- την εθελούσια αποκάλυψη)
Β) αν τα εισοδήματα προέρχονται από πράξεις νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες (το οποίο είναι εξαιρετικά ευρύ ως έννοια).
Ερώτημα γεννάται τι θα γίνει στην περίπτωση εκείνη που ο φορολογούμενος δεν επιθυμεί να αποκαλύψει την πηγή προέλευσης των χρημάτων, ή δεν θυμάται ποια ήταν η πηγή προέλευσης. Αν καταθέτει μετρητά ο φορολογούμενος, τα οποία δεν μπορεί να γνωρίζει από πού τα έλαβε γιατί είναι «μεικτά χρήματα», άλλα από την εργασία του άλλα από οπουδήποτε αλλού που δεν θυμάται, πως θα τα δηλώσει στην τροποποιητική δήλωση;
Δηλαδή κατά τον ίδιο τρόπο που η Φορολογική Αρχή δύναται να χρεώνει ως προσαύξηση περιουσίας από άγνωστη πηγή ή αιτία, θα πρέπει ο φορολογούμενος να μπορεί να δηλώσει π.χ. 100.000 ευρώ εισόδημα σε μία χρονιά, δίχως να υποχρεούται να κατονομάσει το πόθεν έσχες αυτής.
Φυσικά η φορολογική αρχή θα μπορεί να ελέγξει και αποδείξει ότι έχει τελέσει κάποια εκ των πράξεων του ν. 3691/2008, όμως αν δεν θυμάται ή αν δεν δύναται να κατονομάσει την πηγή προέλευσης των χρημάτων που έλαβε, πως θα τα δηλώσει ο φορολογούμενος στην τροποποιητική δήλωση;
Αν δεν γίνει αυτή η ρύθμιση στο νόμο, οι μισές περιπτώσεις που επιθυμούν να υπαχθούν στην εθελούσια αποκάλυψη θα πρέπει να το ξανασκεφτούν, γιατί όταν ελεγχθούν οι δηλώσεις θα προκύψει πρόβλημα, αν δεν δύνανται για οποιονδήποτε λόγο να κατονομάσουν την πηγή προέλευσης.
Διαπιστωτικά επί των ανωτέρω
Πρέπει να αναμένουμε το τελικό σχέδιο νόμου όπως θα διαμορφωθεί καθώς και τις εγκυκλίους και οδηγίες που θα δοθούν, καθότι είναι παρά πολλά τα ζητήματα που χρήζουν διευκρίνισης. Σίγουρα όμως η υποβολή τροποποιητικών δηλώσεων δια της εθελούσιας αποκάλυψης δεν είναι ένα δεδομένο εργαλείο για όλους. Οι φορολογούμενοι θα πρέπει με εξειδικευμένους συμβούλους στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα:
* Να κάνουν έλεγχο των καταθέσεών τους,
* Να συσχετίσουν τις φορολογικές τους δηλώσεις με αυτούς,
* Να κάνουν πρόβλεψη των τυχόν προβλημάτων τους σε σχέση με το περιουσιολόγιο που βρίσκεται υπό επεξεργασία,
* Να αξιολογήσουν τους κινδύνους των φορολογικών ελέγχων και το κατά πόσον βρίσκονται σε λίστες ελέγχου ή κινδυνεύουν να ελεγχθούν,
* Να εκτιμήσουν ποια έτη και για ποιες κατηγορίες φορολογουμένων/φόρων/εντολών ελέγχου βάσει των μέχρι σήμερα δικαστικών αποφάσεων θα κριθούν (κατά πάσα πιθανότητα) παραγεγραμμένα,
* Να συνειδητοποιήσουν ότι η εθελούσια αποκάλυψη αυτή θα είναι μία και μοναδική ευκαιρία να ξεκαθαρίσει η κατάσταση εκάστου με το φορολογικό παρελθόν και μετά από τους επόμενους λίγους μήνες δεν θα μπορεί να κάνει χρήση αυτής
* και βεβαίως θα πρέπει σε όλους μας να θεωρείται δεδομένο ότι μετά το πέρας της εθελούσιας αποκάλυψης, αφού πλέον παρατείνεται η παραγραφή των υποθέσεων για άλλο ένα έτος (τουλάχιστον), θα ανοίξουν/ενεργοποιηθούν κατά πάσα πιθανότητα αρκετές χιλιάδες φορολογικών ελέγχων, στις οποίες οι Φορολογικές Αρχές θα είναι εξαιρετικά πιο αποτελεσματικές με τη χρήση:
α) των εξειδικευμένων συστημάτων ελέγχου του ΚΕΠΥΟ, μέσω των οποίων έχει ζητηθεί εκ νέου από τις Τράπεζες η αποστολή στοιχείων για όλους τους ανοιχτούς φορολογικούς ελέγχους ώστε να γίνει με πιο ταχύ τρόπο η διασταύρωση των πρωτογενών καταθέσεων στους λογαριασμούς αυτών
β) του περιουσιολογίου που βρίσκεται σε επεξεργασία ως νομοθέτημα σε συνδυασμό με το μηχανογραφικό σύστημα αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών με τις άλλες χώρες
Η Εταιρία μας αναλαμβάνει με την ανάλογη αμοιβή να προχωρήσει στην σύνταξη μελέτης για να δει ο φολογούμενος (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) τι θα πρέπει να πληρώσει ανάλογα με το ποσό και την πηγή του εσόδου.
