Καθώς πολλοί Συνδικαλιστικοί φορείς πίεζαν προς την κατεύθυνση της οριοθέτησης των ελέγχων αλλά και της μείωσης της αυθαίρετης ερμηνείας των νόμων – καθώς κάθε ελεγκτής ή προϊστάμενος Δ.Ο.Υ. έδινε και ξεχωριστή ερμηνεία – το Υπουργείο Οικονομικών προχώρησε στην έκδοση μιας σειράς εγκυκλίων, κάνοντας αρχή το 2004 ενώ τον 2ο του 2008 εξέδωσε το «Εγχειρίδιο Φορολογικών Ελέγχων» που απευθύνεται σε φορολογουμένους και εφοριακούς.
Αυτό το εγχειρίδιο που αποτελείται από 12 σελίδες υπάρχει και στην ιστοσελίδα της αρμόδιας Διεύθυνσης Ελέγχων του Υπουργείου www.de9.gr και στόχος είναι να έχουν πρόσβαση όλοι οι πολίτες. Άλλωστε εκ του νόμου πλέον προβλέπεται η υποχρέωση να παραδίδεται αντίγραφο – με απόδειξη – στον επιχειρηματία από τον ελεγκτή κατά την πρώτη ημέρα που θα έρθει στην επιχείρηση μαζί με ένα έγγραφο με το οποίο μας γνωστοποιείται η δυνατότητα όπως εντός 10 ημερών τακτοποιήσουμε οποιαδήποτε εκκρεμότητα με το Δημόσιο για φορολογικά θέματα. Έτσι «κερδίζουμε» το 50% των προσαυξήσεων που θα πληρώσουμε αν ο έλεγχος προσδιορίσει αυτές τις εκκρεμότητες. Καθώς το κείμενο πρέπει να διαβασθεί από τον καθένα προτείνω η Διοίκηση του Συνδέσμου σας να φροντίσει να σας δοθεί.
Ταυτόχρονα ο καθένας από σας πρέπει να ελέγχει σε τακτά διαστήματα τα εξής «σημεία» που δημιουργούν έντονα προβλήματα και στο κύρος των βιβλίων και τα οποία ελέγχονται κατά προτεραιότητα από τον ελεγκτή, καθώς ο επιτόπιος έλεγχος έχει και το στοιχείο του αιφνιδιασμού. Ελέγχουμε λοιπόν:
- εμπρόθεσμη ενημέρωση των τηρουμένων βιβλίων
- η ακριβής καταχώριση των δεδομένων των στοιχείων της στα βιβλία
- η τήρηση ή μη βιβλίων της σωστής κατηγορίας σύμφωνα με τον τζίρο της επιχείρησης
- την κατοχή από τον Λογιστή – Φοροτεχνικό της αναγκαίας νόμιμης Άδειας Λογιστή – Φοροτεχνικού και την τάξη που ανήκει αυτή η οποία πρέπει να είναι ανάλογη με την κατηγορία των βιβλίων και το ύψος του τζίρου καθώς σε αντίθετη περίπτωση οι δηλώσεις και οι ισολογισμοί της επιχείρησης είναι σαν να μην έχουν υποβληθεί
- εάν η εξόφληση των τιμολογίων, αξίας 15.000 ευρώ και άνω – συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. – έγινε μέσω τραπεζικού λογαριασμού ή με δίγραμμη επιταγή.
- την νομότυπη έκδοση των στοιχείων των προμηθευτών, ως προς τη θεώρηση, το περιεχόμενο κ.λπ. (διορθώσεις κ.λπ.) καθώς είναι αιτίες τυπικών παραβάσεων αλλά – για τον ελεγκτή – μπορεί να υποκρύπτουν και ουσιαστική παράλειψη (ανακρίβεια, εικονικότητα κ.λπ.)
- αν γίνεται διασταύρωση – αντιπαραβολή των εκδοθέντων δελτίων αποστολής με τα φορολογικά στοιχεία αξίας (τιμολόγια κ.λπ.). Αν δηλαδή για τα δελτία αποστολής εκδόθηκαν νομότυπα και τα αντίστοιχα φορολογικά στοιχεία (ΤΔΑ, ΑΛΠ) τόσο για τις πωλήσεις μας όσο και για τις αγορές μας
- δεν ακυρώνονται για μη σοβαρό λόγο δελτία αποστολής καθώς θα ελεγχθούμε – σε περίπτωση πολλών άκυρων – ως προς το πραγματικό ή μη της αιτίας της ακύρωσης.
- την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων και την νομότυπη υπογραφή τους καθώς και την απόδοση των παρακρατούμενων φόρων
- και φυσικά αν ο – για πρώτη φορά – προμηθευτής μας δημιουργεί υποψίες για τυχόν εικονικότητα ως προς τον εκδότη – δηλαδή συναλλάσετε μαζί μας «κάποιος» εκπρόσωπος που μπορεί να εισπράττει τον ΦΠΑ και να μην τον αποδίδει, ελέγχουμε την φορολογική του συμπεριφορά μέσω της Δ.Ο.Υ. που ανήκουμε.
Φορολογικό «POINT SYSTEM»
Η σημερινή Πολιτική Ηγεσία του Υπουργείου Οικονομικών εκτός από την επαναφορά του ονόματος Σ.Δ.Ο.Ε. στον ελεγκτικό μηχανισμό θέλει να επαναφέρει και τον νόμο που δεν εφαρμόσθηκε ποτέ, ο οποίος ψηφίστηκε το 2004 (ν.3220/28-1-04) και ειδικά το άρθρο 16 που αναφερόταν στον τρόπο επιλογής των επιχειρήσεων που θα ελέγχονται με τακτικό ή προληπτικό έλεγχο κατά προτεραιότητα, και αυτό γιατί θα υπάρξει ένα αντικειμενικότερο και αποτελεσματικότερο σύστημα. Ταυτόχρονα θα συνταχθεί ένας νέος Κώδικας Φορολογικών Υποχρεώσεων – Ελέγχου και Κυρώσεων που σίγουρα δεν θα παρεκκλίνει πολύ από τον υπάρχοντα. Επιδίωξη είναι όπως, στον Κώδικα ουσιαστικά αυτό να, καταγραφούν σε ενιαίο κείμενο ο τρόπος επιλογής των υποθέσεων, η διαδικασία διενέργειας προληπτικού, προσωρινού και τακτικού φορολογικού ελέγχου, οι προβλεπόμενες κυρώσεις για τις παραβάσεις της φορολογικής νομοθεσίας που θα διαπιστώνονται, η διαδικασία προσδιορισμού των αποτελεσμάτων, η διαδικασία κοινοποίησης των φύλλων ελέγχου ή και των λοιπών καταλογιστέων πράξεων και η διαδικασία βεβαίωσης φόρων και προστίμων.
Ουσιαστικά δηλαδή θα δημιουργηθεί ένα νομοθέτημα το οποίο θα είναι οδηγός για τους ελέγχους, προκειμένου τόσο οι υπηρεσίες όσο και οι φορολογούμενοι να γνωρίζουν εκ των προτέρων – αυτό που ζητάει ο κάθε επαγγελματίας – τους κανόνες του παιχνιδιού.
Στο πλαίσιο, πάντως, αυτό και των αλλαγών που σχεδιάζονται, με στόχο τον απεγκλωβισμό υπηρεσιών και επιχειρήσεων από τις αγκυλώσεις ετών, φαίνεται να κερδίζει έδαφος η επί σειρά ετών πρόταση της Π.Ο.Φ.Ε.Ε. στα στελέχη του Υπουργείου αλλά και στα πολιτικά κόμματα για να καταργηθεί το Π.Δ. 186/1992 περί Κ.Β.Σ., ο οποίος περιέχει περιττές αναχρονιστικές διατάξεις, με ενσωμάτωση των απαραίτητων διαδικασιών που αφορούν την τήρηση βιβλίων, την έκδοση στοιχείων, το κύρος των βιβλίων και στοιχείων και την υποβολή στοιχείων προς διασταύρωση, αφού πρώτα προσαρμοσθούν στα δεδομένα της εποχής και στο νέο Κώδικα Φορολογικών Υποχρεώσεων.
Βάσει των πληροφοριών που έχουμε το νέο σύστημα θα είναι ανάλογο με αυτό του point system, το οποίο προέβλεπε ότι για κάθε παράβαση θα καταλογίζεται ένας συγκεκριμένος αριθμός μορίων στον παραβάτη. Αυτό που θα επιδιωχθεί θα είναι η επιλογή, των προς έλεγχο επιχειρήσεων, να γίνεται με αντικειμενικά κριτήρια, να μειωθούν οι αντιδικίες ανάμεσα στις επιχειρήσεις και στη διοίκηση, αλλά παράλληλα να μειωθούν τα πρόστιμα για επουσιώδεις παραβάσεις ή παραλείψεις και από την άλλη πλευρά να γίνουν ακόμη πιο αυστηρά για σοβαρές υποθέσεις.
Το point system δεν προέβλεπε πρόστιμα κάθε φορά που θα συλλαμβάνονταν μια επιχείρηση να υποπίπτει σε κάποια φορολογική παράβαση. Αυτό ειδικά το μέτρο κρίνεται πολύ θετικό την τρέχουσα μάλιστα περίοδο κατά την οποία η πραγματική οικονομία εξακολουθεί να βρίσκεται στη δίνη της ύφεσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι το point system προέβλεπε ότι για κάθε παράπτωμα οι παραβάτες χρεώνονται με βαθμούς ποινής έτσι ώστε ύστερα από συγκεκριμένο αριθμό παραβάσεων και ανάλογα με τη σοβαρότητά τους, να επιβάλλονται στις επιχειρήσεις οι προβλεπόμενες από το νόμο κυρώσεις. Κυρώσεις που ποικίλλουν καθώς εξαρτώνται από τα μόρια ελέγχου που θα έχουν συγκεντρώσει οι παραβάτες και τους αντίστοιχους συντελεστές αποτελεσμάτων με τους οποίους θα πολλαπλασιάζονται για να προσδιοριστεί το ύψος της φορολογητέας ύλης που δεν έχει δηλωθεί. Οι συντελεστές των αποτελεσμάτων εφαρμόζονται μετά την προσθήκη του ποσού της φορολογητέας ύλης που αποδεδειγμένα έχει διαφύγει της φορολογίας και μόνο μετά την οριστικοποίηση των παραβάσεων είτε αφορά προληπτικό είτε τακτικό έλεγχο.
Ο έλεγχος θα ενεργείται κατά προτεραιότητα στις εξής περιπτώσεις:
- Ύπαρξης ουσιαστικών παραβάσεων του Κώδικα με στόχο την φοροδιαφυγή
- Όταν δεν υποβληθούν δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος, ΦΠΑ ή άλλων φορολογικών αντικειμένων
- Όταν δηλώθηκαν μεγάλα ποσά δαπανών ή τα καθαρά κέρδη προσδιορίστηκαν με την εφαρμογή συντελεστή και όχι με λογιστικό τρόπο.
Ωστόσο πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι για σοβαρές φορολογικές παραβάσεις, όπως π.χ. τα πλαστά και εικονικά φορολογικά στοιχεία, τα πρόστιμα όχι μόνο δεν πρόκειται να καταργηθούν αλλά θα είναι ακόμη πιο «τσουχτερά».
Για την εφαρμογή ενός παρόμοιου συστήματος είναι αναγκαίο να θεσμοθετηθούν και τρόποι επιλογής ενός τυχαίου δείγματος που θα ελέγχεται με τακτικό έλεγχο ή βάσει αντικειμενικών κριτηρίων και να καταρτιστεί ειδικός πίνακας με τις βασικές φορολογικές παραβάσεις οι οποίες θα προσανατολίζουν τη διαδικασία επιλογής των επιχειρήσεων που θα ελεγχθούν κατά προτεραιότητα βάσει του οικονομικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζουν (π.χ. επιχειρήσεις με τζίρο πάνω από 30.000.000 € και οι εισηγμένες στο Χ.Α.Α. που προέβλεπε ο παλαιός νόμος).
Πιστεύουμε επίσης ότι θα υλοποιηθούν προτάσεις και σκέψεις για αλλαγή στις ποινές και προσαυξήσεις που θα επιβάλλονται, προκειμένου να εκλογικευτούν και κυρίως να καθίσταται δυνατή η είσπραξή τους ενώ επιπλέον δεν είναι παράξενο να δούμε την μείωση του χρόνου παραγραφής στα τρία έτη με εξαίρεση τις περιπτώσεις μη υποβολής δηλώσεων οπότε η παραγραφή να επέρχεται ύστερα από επτά έτη.
Αν τελικά επιλεγεί και εφαρμοσθεί μια ανάλογη διαδικασία όπως αυτή του νόμου για το Point System οι επιχειρηματίες έχουν δύο βασικά πλεονεκτήματα:
1.- Ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης θα γνωρίζει εκ των προτέρων τι πρόστιμο θα πληρώσει. Θα του κοινοποιείται ο αριθμός των μορίων που έχει συλλέξει και θα προκύπτει το πρόστιμο.
2.- Οι μικρές επιχειρήσεις που θα υποπίπτουν σε μικροπαραβάσεις, θα επιβαρύνονται από ελάχιστα έως καθόλου. Για μικροπαραβάσεις, που τιμωρούνται με 200-500 μόρια, ο τζίρος προσαυξάνεται κατά 1% (με ελάχιστο τα 1.000 ευρώ). Αν η επιχείρηση έχει εμφανίσει πραγματικές επαγγελματικές δαπάνες, τότε από τη μικροπαράβαση δεν θα υπάρχει κανένα πρόστιμο. Σ’ ένα βαθμό, αυτό μπορεί να οδηγήσει και στον περιορισμό της συναλλαγής ανάμεσα στον έφορο και τον επιχειρηματία. Κι αυτό διότι ο μικρομεσαίος δεν θα έχει κανέναν λόγο να μπει στο παζάρι, ειδικά αν η επιχείρησή του είναι ζημιογόνα.
Επιπλέον ο νόμος του Point System προβλέπει και τη θεσμοθέτηση επιτροπής «φιλικού διακανονισμού», με στόχο να αποφεύγονται οι μαζικές προσφυγές των φορολογουμένων στα διοικητικά δικαστήρια. Στην επιτροπή προβλέπεται ότι θα μετέχουν εκπρόσωποι των παραγωγικών τάξεων, ενώ δεν θα συμμετέχει ο προϊστάμενος της εφορίας η οποία διενήργησε τον φορολογικό έλεγχο.
Και επίσης ότι οι φορολογούμενοι θα μπορούν να κάνουν τον περίφημο «αυτοέλεγχο». Δηλαδή, θα μπορούν να αναγράφουν στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος τόσο τον πραγματικό τους τζίρο όσο και αυτόν που προκύπτει με βάση τα μόρια ελέγχου (τα μόρια θα τα έχουν μάθει με βάση τα αποτελέσματα προσωρινού ή προληπτικού ελέγχου που ενδεχομένως τους διενεργήθηκε). Τι θα κερδίζουν μ’ αυτή τη διαδικασία; Δεν θα υποχρεούνται να καταβάλουν στην εφορία τις προσαυξήσεις για το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την είσπραξη του εσόδου μέχρι και τη στιγμή που εντοπίζεται η απόκρυψή του.
